حقوق زن حقوق بشر است
بدون شک مبارزات مسالمتآمیز زنان ایران برای رفع تبعیض و برابری حقوقی با مردان با تکیه بر موازین بینالمللی حقوق بشر یکی از صفحات درخشان تاریخ مبارزات جهانی زنان برای برابری حقوق با مردان است. ابتکار و نوآوری زنان ایران، شجاعت و استقامتشان در مقابل خشونت و سرکوب دولتی، ستایش جامعهی جهانی از فعالان ایرانی حقوق زن را برانگیخته است. اگر مبارزه با حکومتهای خودکامه برای کسب حقوق سیاسی در طول تاریخ با واکنش خشن دولتها مواجهه بوده، مبارزات حقطلبانهی زنان، کمتر با این نوع خشونت روبرو گشته و بیشتر با بیتوجهی حکمرانان و جامعهی مردان مواجه بوده است. در جمهوری اسلامی ایران اما، هر گامی که زنان به سوی برابری حقوق برمیدارند، متهم به «توطئه علیه امنیت نظام» میشوند، و هر زنی که برای حفظ حیثیت انسانی خود مبارزه کند، از دید حاکمان، «اخلالگر سیاسی» شناخته میشود و در معرض خشونتهای جسمی و روحی دولتی قرار می گیرد.
امروزه زنان ایران، ناخواسته در صف اول مبارزهای قرار گرفتهاند که خواهرانشان در جهان، به ویژه در سه دههی اخیر، در کشورهای مختلف به پیش بردهاند. پیکار زنان ایران با تکیه بر موازین بینالمللی حقوق بشر، دنیای جانسختٍ جهل، خرافات و مردسالاری را نشانه رفته که در طول قرون و اعصار تحت لوای دین و سنت، نیمی از بشریت را به اسارت کشیده است. زنان ایرانی نخستین کسانی نیستند که با چنین مْعضلی دست و پنجه نرم میکنند، زنان آمریکای لاتین، خاور دور و افریقا نیز با سنتهای دیرپای ضدزن و رهبران واپسگرای مذهبی مبارزه کرده و میکنند. آشنایی با مبارزات آنان، نه تنها از نظر تجربهآموزی، بلکه به لحاظ روحی نیز به خاطر تقویت حس همبستگی و تنها نبودن در شرایط سخت مبارزاتی، ارزشمند است.
بنیاد عبدلرحمن برومند برای بزرگداشت روز زن و ادای احترام به مبارزات درخشان زنان ایران، ترجمهی سه مقاله در بارهی تاریخ حرکت زنان را برای احقاق حقوق بشریشان در سطح بینالمللی، به زنان ایران تقدیم میکند. نویسندگان این مقالهها، شارلوت بانچ، الیزابت فریدمن و الیساوت ستاماتوپولو، هرکدام به ترتیب به تحولات حقوق بشر از منظر فمینیستی، گنجاندن حقوق زنان در حقوق بشر، شکلگیری جنبش حقوق بشری فمینیستها، و سرگذشت حقوق زنان در سازمان ملل متحد، پرداختهاند. در این مجموعه به وضوح میتوان دید چگونه مردانی که تدوین کنندگان اسناد حقوق بشر بودهاند، به دلیل عادات و فرهنگشان حساسیت لازم را به مسائل زنان نشان ندادهاند و زنان با حضور خود در نهادهای بینالمللی و مبارزات پیگیرشان و فشار بر این نهادها، جامعه جهانی حقوقدانان را واداشتند تا حقوق زن را در زمرهی حقوق بشر به شمار آورند. حتی ایجاد بخش ویژهی حقوق زنان در سازمانهای غیردولتی حقوق بشر نیز، نیازمند فشار و اصرار جنبش زنان بوده است.
حمایتهای بینالمللی و قدر و منزلت امروزی زنان ایران در جهان را میتوان بیشتر مدیون مبارزات پنجاه سال اخیر خواهرانشان در سطح جهانی به شمار آورد. مقالات مذکور در سال ۱۹۹۵ در کتاب «حقوق زنان، حقوق بشر است»، به ویراستاری جولی پیترز و آندرهآ ولپر توسط انتشارات روتلج در آمریکا منتشر شد. این کتاب قبل از تشکیل کنفرانس جهانی زنان در پکن منتشر شده و امروزه در دانشکدههای مطالعات زنان در آمریکا تدریس میشود. الیزابت فریدمن، استاد علوم سیاسی در دانشگاه بارنارد است، الیساوت ستاماتوپولو در دبیرخانهی سازمان ملل مربوط به مسائل قومی اشتغال دارد و شارلوت بانچ مؤسس و رئیس مرکز لیدرشیپ جهانی زنان[۱] در دانشگاه روتجرزاست.
برای مشخص کردن بستر تاریخی مسائلی که در این سه مقاله بررسی شده، یک گاهشمار کوتاه تدوین و به متن افزوده شده است.
انتشار الکترونیکی این سه مقاله با کسب کپیرایت از انتشارات روتلج صورت گرفته و نخستین گام در اجرای یک طرح کلی ترجمه متون مربوط به حقوق بشر و دموکراسی می باشد.